यूजीसी नेट पाली सिलेबस (पेपर II)
अभ्यासक्रम
इकाई I
विवरण:
- बुद्ध की जीवनी (पाली स्रोतों पर आधारित):
- अरियपरियेसनासुत्त/पासरासिसुत्त (मज्झिमनिकाय)
- महापरिनibbāनसुत्त (दीघनिकाय)
- जातकनिदानकथा
- जिनचरित
- प्रथम, द्वितीय और तृतीय बौद्ध संगीति का परिचय:
- चुल्लवग्ग (पञ्चसतिकाखंधक, सत्तसतिकाखंधक)
- समन्तपासादिका (बाहिरकथा)
- महावंस
इकाई II
विवरण:
- पाली व्याकरण की परंपरा और विशेषताएँ
- ‘पाली’ शब्द की व्युत्पत्ति और पाली भाषा का मूल स्थान
- पाली वर्णमाला, संधि, कारक, समास, तद्धित, आख्यात और कृदंत (बालावतार पर आधारित)
इकाई III
विवरण:
- महावग्ग: महाखंधक
- चुल्लवग्ग: कम्मखंधक
- पातिमोक्ख
- विनयपिटक का सामान्य परिचय
इकाई IV
विवरण:
- दीघनिकाय: ब्रह्मजालसुत्त, कूटदंतसुत्त
- मज्झिमनिकाय: सतिपट्ठानसुत्त
- संयुत्तनिकाय: निदानवग्ग के निदानसंयुत्त का बुद्धवग्ग
- अंगुत्तरनिकाय: एककनिपात के नीवरणप्पहाणवग्ग और अकम्मनीयवग्ग
- सुत्तपिटक का सामान्य परिचय
इकाई V
विवरण:
- धम्मपद: यमकवग्ग, अप्पमादवग्ग, चित्तवग्ग
- सुत्तनिपात: कसिभारद्वाजसुत्त, वासेट्ठसुत्त
- थेरीगाथा: महापजापति-गोतमीथेरी, अम्बपालिथेरी
- जातक: वानरिंदजातक, ससजातक, जवसकुणजातक
- खुद्दकनिकाय का सामान्य परिचय
इकाई VI
विवरण:
- धम्मसंगणी: दुकमातिका, तिकमातिका
- अभिधम्मत्थसंगह: चित्त, चेतसिक, रूप, निब्बान
- अभिधम्म साहित्य का परिचय
इकाई VII
विवरण:
- मिलिंदपञ्हा: बाहिरकथा, लक्खणपञ्हा
- मिलिंदपञ्हा का सामान्य परिचय
इकाई VIII
विवरण:
- विसुद्धिमग्ग: शीलनिद्देस
- विसुद्धिमग्ग का सामान्य परिचय
- अट्ठकथा साहित्य का सामान्य परिचय और बुद्धदत्त, बुद्धघोष, धम्मपाल का योगदान
इकाई IX
विवरण:
- वंस साहित्य का सामान्य परिचय
- पाली काव्य साहित्य का सामान्य परिचय
इकाई X
विवरण:
- बौद्ध दार्शनिक अवधारणाएँ:
- अरहता, बोधिसत्त, पच्चेकबुद्ध, सम्मासम्बुद्ध
- शील, समाधि, पञ्ञा
- ब्रह्मविहार
- आर्यसच्च
- आरियअट्ठंगिक-मग्ग
- तिलक्खण
- पटीच्चसमुप्पाद
- कम्मवाद
- बोधिपक्खियधम्म
- निब्बान
- नीवरण
- संयोजन
- हेतु
- आसव
यूजीसी नेट पाली पेपर II साठी MCQ (मराठी)
युनिट I
- बुद्धांच्या जीवनीशी संबंधित खालीलपैकी कोणता सुत्त मज्झिमनिकाय मधील आहे? अ) महापरिनिब्बानसुत्त ब) अरियपरियेसनसुत्त क) जिनचरित ड) जातकनिदानकथा उत्तर: ब) अरियपरियेसनसुत्त
- प्रथम बौद्ध संगीति (परिषद) ची माहिती कोणत्या ग्रंथात आढळते? अ) दीघनिकाय ब) चुल्लवग्ग (पञ्चसतिकाखंधक) क) सामंतपासादिका ड) धम्मपद उत्तर: ब) चुल्लवग्ग (पञ्चसतिकाखंधक)
युनिट II
- ‘पाली’ शब्दाची व्युत्पत्ती कोणत्या भाषेशी संबंधित आहे? अ) संस्कृत ब) मागधी क) प्राकृत ड) अर्धमागधी उत्तर: ब) मागधी
- बालावतार ग्रंथात खालीलपैकी कोणता विषय समाविष्ट नाही? अ) संधि ब) कारक क) पाली काव्य ड) तद्धित उत्तर: क) पाली काव्य
युनिट III
- विनयपिटक मधील पातिमोक्ख चा मुख्य उद्देश काय आहे? अ) बौद्ध दर्शन स्पष्ट करणे ब) भिक्खूंसाठी नियमांचे पालन क) ध्यान साधनेचे मार्गदर्शन ड) बुद्ध जीवनीचे वर्णन उत्तर: ब) भिक्खूंसाठी नियमांचे पालन
- महाखंधक कोणत्या ग्रंथाचा भाग आहे? अ) दीघनिकाय ब) महावग्ग क) संयुत्तनिकाय ड) धम्मसंगणी उत्तर: ब) महावग्ग
युनिट IV
- खालीलपैकी कोणता सुत्त दीघनिकाय मधील आहे? अ) सतिपट्ठानसुत्त ब) ब्रह्मजालसुत्त क) निदानसंयुत्त ड) वासेट्ठसुत्त उत्तर: ब) ब्रह्मजालसुत्त
- सुत्तपिटक मधील ग्रंथांचा मुख्य विषय काय आहे? अ) बौद्ध दर्शनाचे विश्लेषण ब) भिक्खूंसाठी नियम क) बुद्धांचे उपदेश ड) अभिधम्म सिद्धांत उत्तर: क) बुद्धांचे उपदेश
युनिट V
- धम्मपद मधील खालीलपैकी कोणता वग्गा समाविष्ट नाही? अ) यमकवग्ग ब) अप्पमादवग्ग क) चित्तवग्ग ड) बुद्धवग्ग उत्तर: ड) बुद्धवग्ग
- थेरीगाथा मधील खालीलपैकी कोणत्या थेरीचा समावेश आहे? अ) सुमेधा ब) महापजापति-गोतमी क) सुभा ड) यशोधरा उत्तर: ब) महापजापति-गोतमी
युनिट VI
- धम्मसंगणी मधील दुकमातिका आणि तिकमातिका चा मुख्य विषय काय आहे? अ) चित्त आणि चेतसिका ब) धम्मांचे वर्गीकरण क) निब्बान ड) कर्म सिद्धांत उत्तर: ब) धम्मांचे वर्गीकरण
- अभिधम्मत्थसंगह मधील खालीलपैकी कोणता विषय समाविष्ट आहे? अ) शील ब) चित्त, चेतसिक, रूप, निब्बान क) कर्मवाद ड) ब्रह्मविहार उत्तर: ब) चित्त, चेतसिक, रूप, निब्बान
युनिट VII
- मिलिंदपञ्हा मधील लक्खणपञ्हा मध्ये कोणत्या विषयावर चर्चा आहे? अ) बुद्धाचे गुण ब) धम्माचे लक्षण क) निब्बान ड) ध्यान साधना उत्तर: ब) धम्माचे लक्षण
युनिट VIII
- विसुद्धिमग्ग मधील शीलनिद्देस चा मुख्य विषय काय आहे? अ) प्रज्ञा ब) नैतिकता (शील) क) समाधि ड) निब्बान उत्तर: ब) नैतिकता (शील)
- खालीलपैकी कोणत्या विद्वानाने विसुद्धिमग्ग ग्रंथाची रचना केली? अ) बुद्धदत्त ब) बुद्धघोष क) धम्मपाल ड) नागसेन उत्तर: ब) बुद्धघोष
युनिट IX
- वंस साहित्य चा मुख्य विषय काय आहे? अ) बुद्धांच्या उपदेशांचे संकलन ब) बौद्ध इतिहास आणि वंशावळी क) काव्यात्मक रचना ड) नियमांचे वर्णन उत्तर: ब) बौद्ध इतिहास आणि वंशावळी
युनिट X
- आरियअट्ठंगिक-मग्ग मध्ये किती मार्गांचा समावेश आहे? अ) चार ब) सहा क) आठ ड) दहा उत्तर: क) आठ
- पटीच्चसमुप्पाद चा अर्थ काय आहे? अ) कर्म सिद्धांत ब) कारण आणि परिणाम क) ध्यान साधना ड) ब्रह्मविहार उत्तर: ब) कारण आणि परिणाम
- खालीलपैकी कोणती बौद्ध दार्शनिक अवधारणा तिलक्खण मध्ये समाविष्ट आहे? अ) शील ब) अनिच्च, दुख्ख, अनत्ता क) ब्रह्मविहार ड) बोधिपक्खियधम्म उत्तर: ब) अनिच्च, दुख्ख, अनत्ता
- ब्रह्मविहार मध्ये खालीलपैकी कोणत्या भावनांचा समावेश होतो? अ) मेत्ता, करुणा, मुदिता, उपेक्खा ब) शील, समाधि, पञ्ञा क) नीवरण, संयोजन ड) कम्मवाद, आसव उत्तर: अ) मेत्ता, करुणा, मुदिता, उपेक्खा